Ruta Madruga: unha viaxe ás fortalezas de Rías Baixas

Fernán Yáñez de Sotomayor, o Moi Ousado, casou con Leonor Mexía e do seu matrimonio naceu Álvaro Páez de Sotomayor, quen faleceu en Tui en 1468 defendendo a cidade contra o ataque dos Irmandiños. Ante a súa falta de descendencia, o fillo bastardo de Fernán Yáñez e Constanza de Zúñiga, Pedro Álvarez de Sotomayor, máis coñecido como Pedro Madruga, herdou o castelo e o nome da familia. Este nobre, no que se centra esta historia, ademais de ser señor de Soutomaior tamén era conde de Camiña, vizconde de Tui e mariscal de Baiona. Conseguiu facer do castelo o centro neurálxico do sur de Galicia no século XV, e con el a liñaxe dos Sotomayor e a súa fortaleza viviron os seus anos de maior esplendor, pero tamén os máis controvertidos.

Foi protagonista doutros moitos acontecementos que alimentaron o seu mito, entre os que destacan as disputas que mantivo con Alonso II de Fonseca, arcebispo de Santiago de Compostela, e con Diego de Muros, bispo de Tui; ou o seu posicionamento como partidario da Beltranexa durante a Guerra de Sucesión. Ademais, o seu fillo, Álvaro de Sotomayor, liderou unha rebelión contra a figura do seu pai e usurpoulle o señorío co consentimento dos Reis Católicos. Como consecuencia, Pedro Madruga refuxiouse en Portugal e deixoulle ao seu fillo no testamento unicamente cinco reais. Pedro Madruga morreu misteriosamente en Alba de Tormes, a onde viaxara grazas á intercesión do duque de Alba para pedirlle audiencia ao rei, se ben esta nunca chegou a ter lugar. Finalmente, Álvaro de Sotomayor sucedería a Pedro Madruga, pois así o dispuxo a lexítima herdeira do señorío, a súa tía avoa Mayor de Sotomayor.

A morte de Pedro Madruga foi un misterio, pero a verdadeira incógnita é que tras a súa morte apareceu a figura de Cristóbal Colón, que compartía amigos e inimigos co anterior, que protexía os fillos de Pedro Madruga e que bautizaba os lugares descubertos no Novo Mundo coa toponimia das Rías Baixas. A teoría di que a causa do cambio de identidade radicaría na tradicional inimizade entre Pedro Madruga e os Reis Católicos, motivo polo que o primeiro cambiaría de nome para confiarlles os seus segredos sobre navegación portuguesa a cambio de importantes concesións.

Pontevedra alberga, tanto na costa coma no interior, un patrimonio defensivo que mantén unha importante conexión coa figura de Pedro Madruga e con outros membros da liñaxe dos Sotomayor.

1. O castelo de Soutomaior: aínda que se descoñece a súa datación exacta, a primeira etapa do castelo iníciase na Idade Media, probablemente nos últimos cen anos dese período. Esta fortaleza desempeñou un papel importante en acontecementos transcendentais na historia de Galicia.

2. A torre de Fornelos (Crecente): foi derribada polos Irmandiños na revolución de 1467 e reconstruída por Pedro Álvarez de Sotomayor. Tras a declaración de paz entre os Reis Católicos e a coroa portuguesa houbo unha restitución xeral de propiedades e esta torre pasou a mans de Pedro Madruga.

3. O castelo de Sobroso (Mondariz): ao igual que o castelo de Salvaterra de Miño, xogou un importante papel nas loitas señoriais entre os Sotomayor e os Sarmiento. Foi tomado por Pedro Madruga, que o perdeu durante o período de 1477 a 1478 a causa do seu presidio en Benavente, aínda que máis tarde o recuperou.

4. O castelo de Salvaterra de Miño: pola súa situación estratéxica foi continuamente disputado polos Sotomayor e os Sarmiento, en pugna pola hexemonía do bispado tudense. Os Reis Católicos ordenaron apoiar a Pedro Madruga na toma de posesión das fortalezas de Salvaterra de Miño e Fornelos.

5. A cidade de Tui: igual que os seus predecesores, Pedro Madruga exerceu a encomenda sobre a igrexa de Tui, pero tivo un conflito permanente cos propios bispos, o que fixo que se puxese o título de vizconde de Tui.

6. A fortaleza de Monte Boi (Baiona): actualmente é máis coñecida como Parador de turismo ou como a fortaleza de Monterreal. Os Reis Católicos nomearon gobernador desta a Garci Méndez de Sotomayor, casado con Constanza de Sotomayor, filla do conde de Camiña, Pedro Madruga.

7. A cidade de Vigo: na metade do século XV Pedro Madruga obtivo de Enrique IV un interese de 150.000 marabedís sobre as rendas reais de Vigo, Redondela e Pontevedra. Isto ocasionoulle un enfrontamento permanente co arcebispo Alonso de Fonseca, ao que lle pertencía a xurisdición destas cidades.

8. A torre da Lanzada (Sanxenxo): data da época sueva e son os únicos restos dunha fortaleza levantada polo bispo Sisnando no século X. Formaba parte dun sistema defensivo que alertaba da chegada dos viquingos á ría de Arousa por medio de fogueiras. Sufriu as consecuencias da rebelión irmandiña e consta que o seu derrocamento foi dificultoso debido á súa situación e estrutura.